ایرج رضایی | اخلاق حرفه ای مهمترین اصل تداوم سینما است

ایرج رضایی | اخلاق حرفه ای مهمترین اصل تداوم سینما است

ایرج رضایی ۵۴ ساله نامی آشنا در زمینه برنامه ریزی و دستیاری کارگردان در سینمای ایران است. او که از سال ۷۰ کار سینما را آغاز کرده است و از سال ۷۴ عضو رسمی انجمن صنف برنامه ریزان و دستیارکارگردانان سینمای ایران شده، اکنون با پشتوانه تجربی انبوهی سودای کارگردانی و خلق اثر سینمایی را در سر می پروراند. در کارنامه رضایی همکاری با بزرگانی چون کیانوش عیاری و اکبر خواجویی دیده می شود و نکته مهم که خود او نیز کمتر به آن می پردازد کارگردانی سریال «خانه اجاره ای» در سال ۸۵ برای شبکه ۳ و ساخت چند تله فیلم است.

اهمیت دادن به متن و نه به حاشیه

از رضایی درباره اهمیت حرفه برنامه ریزی و دستیاری در سینما پرسیدیم که گفت: سینما محل تلاقی اندیشه های وزین انسانی است و مهمترین شکل این تصادف چگونگی آن و نه لزوما پرداختن به چرایی است. با توجه به آن که فکر می کنم برنامه ریزی نه تنها در هنر ساخت یک فیلم بلکه در زندگی مهمترین عامل موفقیت برای رسیدن به هدف است، تخصص در این زمینه با انباشت تجربه و کارآموزی به وجود می آید که خوشبختانه تجربیات خوبی را با آدم های اهل فن گذرانده ام اما مسئله ای که به عنوان یک دلسوز به علاقه مندان به هنر سینما دارم این است که اول از نظر اخلاقی و شخصیتی خود را در جایگاهی قرار دهند که بنا باشد هنر خلق شود نه آن که نگاه شخصی و موشکافانه به عوامل یک پروژه مسیر خود را غلط انتخاب کنند. یک برنامه ریز خوب حواسش به کل تیم جمع است و این کلیت گاهی ممکن است دچار بحران شود و در حقیقت یک برنامه ریز باید روانشناسی اجتماعی را خوب بداند. این توصیه را به علافه مندان سینما دارم که دچار جاذبه سینما از نظر اجتماعی و جایگاهی نشوند. من مثال های زیادی می توانم بزنم که فردی تنها برای سرگرمی وارد این عرصه شده و اتفاقا به غلط مدتی هم موفق بوده اما یک جایی این موفقیت کاذب شخصیت او را عیان کرده. در واقع فکر می کنم بچه های علاقه مند به سینما مشخصا در اصفهان بیشتر دچار حواشی می شوند و این حاشیه ها گاهی آن قدر بزرگ است که متن را گم و نا پیدا خواهد کرد. مثلا در پروژه ها عوامل یک فیلم به دنبال این هستند که فلان فرد با دیگری چگونه برخورد می کند یا چرا فلانی از فلانی بد می گوید. این در حالی است که فراموش می شود همه آن عوامل برای چه کاری دور هم جمع شده اند. سینما مدیوم بسیار جدی است. سینما حاصل اندیشه انسان است و تنها اخلاق حرفه ای می تواند اندیشه سینمایی در پی داشته باشد.

اخلاق حرفه ای چیست؟

از ایرج رضایی درباره اخلاق حرفه ای پرسیدیم و در جوابمان این چنین گفت: اخلاق دو بُعد شخصی و اجتماعی دارد که منظور از اخلاق حرفه ای در سینما بُعد اجتماعی آن است. بهتر است با یک مثال آن را توضیح دهم: من به عنوان یک دستیار کارگردان مسئولیت دارم که برنامه ریزی دقیقی برای هر پروژه داشته باشم. قرار نیست فکر کنم چون با عیاری و خواجویی و… کار کردم فیلم کوتاه های جوانان علاقه مند را کار دنبال نکنم. اتفاقا باید برای آنها بیشتر از جان و دل مایه گذاشت و همواره این را ثابت کرده ام. بعضا دیده ام که فردی با یکی دو فیلم کوتاه ساختن خودش را گم کرده و یا خود را تمام شده می داند. از سوی دیگر وقتی با همان آدم می نشینی و صحبت می کنی تفاوت بین اینسرت و کلوز آپ را نمی داند. این بیشتر جو گیر شدن است و جهالت. اخلاق حرفه ای در عالم سینما یعنی برای هنر و با هنر زندگی کردن و در کنارش این جمله را به یاد داشته باشیم که باید از لحظه ای که در آنیم منظور هنگامی است که رکورد دوربین شروع می شود  تا کات کارگردان، قداست آن لحظه را دریابیم که هیچ اثر هنری این گونه آدم ها و تفکرشان را به هم مرتبط نمی کند.

برنامه ای برای آینده

ایرج رضایی درباره برنامه ای که در آینده برای راه هنری اش دارد به ما گفت: همانطور که از کارنامه کاری من هم می توانید حدس بزنید دوست دارم در آینده فیلم بسازم که امیدوارم شرایط آن محیا شود. اما مسئله ای که با این مدیوم پیدا می کنم این است که من به عنوان یک دستیار کارگردان می توانم خود را یک متخصص معرفی کنم اما به عنوان کارگردان ممکن است فیلمی بسازم که همه بگویند: خب که چی؟ در واقع باید همواره حواسمان را جمع کنیم و هیچ وقت خودمان را صد در صد آماده برای کاری نبینیم چرا که کارگردانان بزرگ هم این گونه نیستند. اما تتوصیه آخرم به جوانان این است که فیلم دیدن بهترین کاری است که این روزها می تواند سینمای ما را نجات دهد. یک طراح صحنه در به چگونگی طراحی صحنه در فیلم، یک فیلم بردار به زوایای دوربین و لنز هایی که استفاده شده، یک گریمور به شیوه گریم بازیگران و… توجه کند چرا که تنها با انباشت تجربی بصری بیشتر در سینما است که می توان سینمای جدیدی آفرید.

نوشته ایرج رضایی | اخلاق حرفه ای مهمترین اصل تداوم سینما است اولین بار در روزنامه اینترنتی برداشت بلند. پدیدار شد.